Natuurlijke zeep maken
Natuurlijke zeep maken? Met de aloude 'koude verzeping' maakt u natuurlijke zeep op basis van 3 basisingrediënten: water, plantaardige olie en natriumhydroxide (loog). Deze methode maakt het mogelijk om de kwaliteit van de plantaardige olie te behouden en de glycerine te bewaren tijdens het proces van verzeping. Zo krijgt u voedende en hydraterende zeep. Een ecologische en economische methode, makkelijk en aangenaam, die ook nog eens het afval in de badkamer vermindert. Om te starten, volg de gids!
Koude verzeping (cold process)
Zeep is het product van verzeping: een chemische reactie die plaatsvindt wanneer we een vetten/oliën (plantaardige olie, plantaardige boter, was) mengen met sterke basen zoals natriumhydroxide (ook loog of natriumloog genoemd). Door de warmte die afgegeven wordt door de chemische reactie en het mixen, gaan de vetzuren en de base een massa vormen en zo krijgen we zeep en glycerine.
Deze aloude methode van koude verzeping maakt het mogelijk om thuis makkelijk zelf zeep te maken, op artisanale wijze met eenvoudige ingrediënten, bij voorkeur lokaal en economisch.
Voorzorgsmaatregelen
Om uw natuurlijke zeep te maken zal u met natriumhydroxide werken. Dat vraagt extra voorzorg. Omdat het een bijtend product is, kan loog serieuze brandwonden veroorzaken in contact met de huid.
Om in alle veiligheid uw zeep te maken, respecteert u dus best volgende voorzorgsmaatregelen:
- beschermbril, handschoenen, gesloten kledij (lange mouwen, broek, gesloten schoenen)
- gebruik nooit materiaal in aluminium want loog corrodeert bij dit type materiaal. Gebruik bij voorkeur inox gerei, glas of plastiek (hittebestendig).
- laat geen kinderen of huisdieren in de buurt komen wanneer u zeep maakt
- bewaar uw natriumhydroxide op een plaats waar kinderen niet aan kunnen en die beveiligd is
- giet het loog altijd in water, nooit omgekeerd (het kan spatten)
- wanneer u het loog in water giet, doet u dit in een goed verluchte ruimte of nog beter: buiten als dit mogelijk is. Draag een masker en een bril om u te beschermen tegen de dampen die vrijkomen door het oplossen van loog in water
- in geval van contact met de huid of de ogen, spoel overvloedig met water en bel een dokter of ga naar spoed. Als u per ongeluk natriumhydroxide inslikt, drinkt u water en belt u een antigifcentrum of gaat u naar spoed.
De benodigdheden
Wanneer we de eerste keer zeep maken, is er wat investering nodig. Die zal snel lonen als u vaak zeep maakt!
Om zeep te maken heeft u volgend materiaal nodig:
- een kom in inox van min. 2 L
- een grote lepel of klopper in inox
- een elektrische staafmixer
- een maatbeker (hittebestendig)
- 2 keukenthermometers
- 2 recipiënten met giettuit in glas of plastiek
- nauwkeurige weegschaal
- huishoudfolie
- ijsblokjes
- keukenschort
- handschoenen (type vaatwas)
- beschermbril
- beschermmasker
- vaatdoeken
- servetten om uw zeep te bedekken in de vorm
- pollepel
- zeepvormen (alles is mogelijk: cakevorm met bakpapier, siliconen vorm, houten vorm zelfgemaakt ... wees creatief en recycleer!)
- een goed mes om uw zeep te snijden
De basisingrediënten
- natriumhydroxide
- plantaardige boter en olie: we adviseren u om te mengen met "kostbare" oliën in kleine hoeveelheden en meer alledaagse oliën voor een economische zeep. Denk ook aan plantaardige boters zoals karitéboter of cacaoboter. Bijenwas is ook een uitstekend ingrediënt om zeep te maken!
- etherische oliën om uw zeep te parfumeren en hun heilzame werking voor de huid. Gebruik tussen 2 à 5% van het totale gewicht van de plantaardige oliën en kies bij voorkeur zachte etherische oliën die niet irriterend zijn voor de huid.
Maar ook: klei, vers planten- of fruitsap, plantaardige poeders, gedroogde bloemen, honing, enz...
De koude verzeping stap per stap (2 methodes)
De instructies hieronder volgen het proces van koude verzeping stap voor stap. Voor de ingrediënten kijkt u naar de recepten onderaan het dossier.
Werk op een proper en vrij werkblad, waarop alle materiaal staat voor het maken van zeep.
Eerste methode:
- Doe uw handschoenen aan, beschermbril en schort, weeg het water af in een maatbeker en voeg een inox soeplepel toe.
- Weeg de natriumhydroxide in een recipiënt in glas of plastiek met een giettuit.
- In een goed verluchte plaats, of buiten, giet u de natriumhydroxide zachtjes in het water en mengt u voorzichtig, zonder te stoppen, tot het volledig is opgelost. Er zullen dampen vrijkomen bij deze mengeling gedurende enkele minuten en dan zal deze opwarmen om tot een temperatuur van 70°C-90°C te komen. Plaats uw thermometer in het recipiënt om de temperatuur in de gaten te houden.
- Terwijl de oplossing met natriumhydroxide verkoelt, weeg u de plantaardige boter, olie en bijenwas door te starten met de oliën/vetten. Verwarm ze heel licht om ze te doen smelten en neem weg van het vuur voordat ze helemaal gesmolten zijn.
- Weeg vervolgens de vloeibare olie en giet deze in dezelfde kom als de oliën/vetten en meng goed met een klopper. Plaats een thermometer in deze oliemengeling.
- Terwijl beide mengsels afkoelen, weegt u de andere ingrediënten van uw recept indien nodig (etherische olie, plantenpoeders, klei).
- Wanneer de twee mengsels (water+loog en olie+boters) op dezelfde temperatuur zijn (tussen 40° en 45°C), giet u de natriumhydroxideoplossing in de kom terwijl u goed mengt met de klopper gedurende 5 min. Gebruik dan de elektrische staafmixer ongeveer 5 seconden, met pauzes van 30 seconden. In tussentijd roert u het mengsel met de staafmixer, zoals met een lepel.
- Het spoor zal bijna gaan verschijnen ... ! Mix, stop regelmatig, haal de mixer eruit en observeer uw bereiding. Er loopt een dunne stroom van de mixer af: als deze in reliëf op de oppervlakte van uw mengsel blijft liggen als een koord, en zichtbaar blijft, dit is wat ze het spoor noemen, wat betekent dat de reactie van de verzeping heeft plaatsgevonden!
- Zodra het spoor verschijnt, wacht u best niet te lang want het mengsel wordt dikker en troebel. Op dit moment kan u eventueel etherische oliën of andere ingrediënten toevoegen.
- Als alle ingrediënten zijn toegevoegd en het mengsel homogeen is, giet u de pasta in de vorm(en).
- Bedek de oppervlakte van uw zeep met huishoudfolie. Om te vermijden dat er kleine witte aanslag op de zeep komt tijdens het drogen, kan u een beetje alchohol van 60° of 70° verstuiven op de bereiding voordat u de huishoudfolie erop doet.
- Rol de vorm in een servet om te isoleren tot het ontvormen.
- Als u de servet opheft is het mogelijk dat u een soort gel ziet aan de oppervlakte van uw bereiding, dat is normaal! Dit is de finale fase van de koude verzeping.
- 24 u later haalt u de zeep uit de vorm, met handschoenen. Indien nodig snijdt u de zeep in repen.
- Dit is de droogfase! De zeep moet nu min. 1 maand drogen, op een droge en donkere plaats, goed verlucht. Idealiter op een rooster zodat de lucht er goed aankan. Bij voorkeur geen aluminium.
- Wanneer uw zeep klaar is, bewaart u ze op een droge en donkere plaats, in kartonnen of houten dozen die de zeep laten "ademen".
Tweede methode:
Deze is gelijkaardig aan de eerste, het enige verschil is het water, met een tip om de oplossing water+loog sneller te laten afkoelen en de 2 mengsels sneller op dezelfde temperatuur te krijgen.
- Trek uw handschoenen, schort en beschermbril aan.
- Weeg het water af in een maatbeker: giet de helft in een recipiënt met ijsblokjes.
- Weeg de oliën/vetten en laat ze smelten au bain-marie met de plantaardige oliën, boters en wassen van uw recept. Meng ze en neem weg van het vuur zodra ze gesmolten zijn. Plaats een thermometer in uw mengeling.
- Weeg de natriumhydroxide af in een recipiënt in glas of plastiek met een giettuit.
- Giet beetje bij beetje de natriumhydroxide in het water met ijsblokjes (nooit omgekeerd!!) en meng tot volledige oplossing. Meet de temperatuur van het mengsel.
- Als beide mengsels op de juiste temperatuur zijn (35-40°) giet u de oplossing met loog in de oplossing met olie en mengt u met de staafmixer.
Volg dan dezelfde stappen als voor methode 1.
